Afroazijski jezici

Afroazijski jezici - karakteristike i podela

Afroazijski jezici, poznati i kao afrazijski ili hamito-semitski, je velika porodica koja se sastoji od oko 300 jezika. Uključuje jezike koji se govore u zapadnoj Aziji, severnoj Africi i Rogu Afrike. Afroazijske jezike govori oko 495 miliona ljudi kao maternji i smatra se za 4. najveću porodicu jezika u svetu. Ovaj red jezika ima 6 grana: berber, čadski, kušitski, egipatski, omotski i semitski. Za sada najrasprosrtanjeniji afroazijski jezik, odnosno dijalekatski kontinuum, je arapski koji spadau jezičku varijaciju u semitskoj grupi jezika. Proistekao je iz proto-arapskog jezika koji se govori u zapadnoj Aziji i severnoj Africi i njime se služi 313 miliona ljudi.

Zajedničke karakteristike 6 grana jezika:

- red reči u rečenici je predikat- subjekat- objekat, a ponekad i subjekat- predikat objekat.
- sistem od dva roda u jednini, sa ženskim rodom označenim zvukom i slovom t.
- dodavanje slova (afiksa) s na uzročnika (subjekat koji je uzrok nekoj radnji ili nešto uzrokuje)
- morfologija u kojoj se reči menjaju iz korena sa sufiksima i prefiksima.

PROČITAJTE JOŠ... Strah od posla i odgovornosti u prevodilačkim poslovima

Berberski jezici

Berber jezik poznat kao i „zadivljujuć jezik“ je skup jezika koji su blisko povezani sa dijalektima koji su govorili Berberi, domorodački ljudi severne Afrike. Jezik se pre koristio antičkim pismom libyco-berber, koji danas postoji u obliku tifinagha, odnosno pisma koji se služi za pisanje berberskog jezika. Berberski se govori u Moroku, Alžiru i Libiji, a ukupan broj govornika dostuže cifru od 2 miliona. Etimologija koja prati ime ovog jezika označava slobodnog čoveka, plemićka ili branioca.

Gramatika berberskih jezika

Sadrži 3 samoglasnika i 34 suglasnika. Imenice variraju, imaju množinu i jedninu po broju, po rodu mogu biti muškog ili ženskog, a po stanju mogu biti slobodne ili konstrukti. Ako su imenice muškog roda, počinju sa jednim od tri samoglasnika berber jezika: a, u i i. (U standardizovanoj ortografiji e predstavlja „shwa“ iz engleskog jezika): na primer afus- ruka, argaz – čovek, udem- lice, iles- jezik. Kada nije naznačeno da je reč muškog roda, ženski rod se gradi tako što se dodaje cirkumfiks (slovo koje se dodaje na početku i na kraju reči) „t“. Ovakom strukturom se gradi i deminutiv. Za množinu imenica ženskog roda, na reč se dodaje prefiks „t“. Na primer imenice ženskog roda u jednini bi glasile: tafust, tudemt i tako dalje. Postoji tri vrste množine imenica- eksterna gde se menjaju prvi samoglasnici u imenici i dodaje se sufiks „n“, krnja množina u kojoj se samo menjaju samoglasnici u imenici i kombinacija prethodne dve koja se sastoji u menjanju samoglasnika u imenici i dodavanju sufiksa „n“. Takođe, u ovom jeziku možemo uočiti dva padeža.

Čadski - chadic jezik

Čadski jezik takođe pripada porodici afroazijskih jezika i govori se u Sahelu, području oko Sahare. Sastoji se od 150 jezika koji se govore na područjima severne i srednje Afrike. Najrasprostranjeniji chadic jezik je hausa koji ima primese francuskog jezika. Čadski jezik se deli na istočni, zapadni, biu-mandra i masa. A svaka od ovih kategorija ima svoje potkategorije.

Kušitski - cushitic jezik

Kušitski jezik se govori na Rogu Afrike, području oko reke Nil i oko afičkih Velikih jezera. To je maternji jezik domorodačkim ljudima koji su dominantno naseljeni u severo-istočnoj Africi. Najrasprostranjeniji je Oromo koji govori 41 milion ljudi uglavnom na području Etiopije. Deli sa na severni, centralni, istočni i južni kušitski jezik.

Egipatski jezik

Egipatski jezik je jezik drevnog Egipta koji je izumro. Poznato je da se ovaj jezik pisao hijeroglifima, a najviše tekstova koji su „preživeli“ do danas se nalazi u grobnicama i piramidama. Ti tekstovi su se najčešće koristili u religiozne svrhe. Samoglasnici se u egipatskom nisu pisali do koptik jezika, a i od tada njihovo beleženje je nestabilno. Što se tiče suglasnika, oni su rekonstruisani i izvedeni iz starog egipatskog i arhaičnog i ima ih 26. Koren reči se uglavnom sastoji od dva suglasnika, dok se „veći“ sastoje i do 5 ssuglasnika. Samoglasnici i drugi suglasnici se dodaju na koren reči kako bi se dobilo drugačije značenje reči.

Gramatika egipatskog jezika

Imenice u egipatskom jeziku mogu biti muškog ili ženskog roda, a po broju mogu biti jednina, množina ili dual. Članovi se javljaju kao određeni i neodređeni i veoma često se koriste. Egipćani korite tri vrste ličnih zamenica: sufiks, enklitički, i nezavisne zamenice. U nekim varijacijama jezika postoji i četvrta vrsta ličnih zamenica koja na glagole u infinitivu dodaje sufikse. Glagoli se u egipatskom jeziku javljaju kao konačni i prelazni odnodno nekonačni. Konačni glagoli se menjaju po licima, vremenima i načinima. Nekonačni se javljaju uz subjekat, odnosno imenicu, i nalaze se u infinitivu. Postoji dva glavna glagolska vremena u egipatskom jeziku: prošlo i imperfekat odnosno aorist u nekim jezicima. Pridevi se sa imenicama slažu po rodu i broju, ali se mogu koristiti i individualno kao predikati u pridevskim frazama. Prepozicije kao i u indoevropskim jezicima uvek dolaze pre imenice, nikad posle.

Omotski - omotic jezik

Omotski jezici predstavljaju grupu jezika koja se govori u Etiopiji. Pišu se ge'ez pismom koje je poznato i kao etiopsko, a neki jezici ove grupe se pišu latiničnim pismom. Imaju kompleksan zvukovni sistem. Generalno se smatra da 6.2 miliona ljudi govori ovaj jezik. Deli se na južni i severni dijalekat: nomotic (severni) i somotic (južni), koji se dalje dele na svoje podgrupe.

Semitski jezik

Semitski jezik je grana afroazijskih jezika koji se govori na srednjem istoku. Ovom grupom jezika se služo 330 miliona ljudi u Aziji i Africi. Najrasprostranjeniji semitski jezici danas su arapski, amharski i hebrejski. Neki spisi koji su potekli iz ovog jezika datiraju čak iz sumerskog doba. Na teritoriji Etiopije i Eritreje se koristi ge'ez pismo, dok na drugim područjima je u uptrebi latinica i arapsko pismo. U ovom jeziku postoji 8 samoglasnika i mnogo suglasnika koji variraju od pisma do pisma. Samoglasnici mogu biti naglašeni ili nenaglašeni. Može se podeliti na zapadni, centralni i istočni.

Gramatika semtiskog jezika

Većina semitskih jezika deli određene gramatičke karakteristike. Red reči u rečenici je uglavnom predikat- subjekat- objekat, i imenica pa pridev što nije karakteristično za naš jezik. U semitskim jezicima susrećemo tri padeža, nominativ, akuzativ i genitiv, sa različitim samoglasničkim završecima. Što se tiče broja imenica, koriste se jednina, množina i dual koji je kasnije u nekim jezcima izostavljen.