Izumiranje jezika

5 jezika kojima preti zaborav

U dobu mega-komunikacije preko interneta, gde je preko 50% svih sadržaja prikazano na engleskom jeziku, te ukoliko poznaješ 2 ili 3 jezika siguran si da ćeš ostvariti komunikaciju bilo gde u svetu, logično je zapitati se da li stvarno vredi truda održati živim jezike koje govori svega nekolicina ljudi, koji su njegovi izvorni govornici, s tim da se taj broj svakog dana smanjuje sve više. Pred vama je pet jezika koji imaju najmanje izvornih govornika na svetu, a koje možete sresti na nekom od vaših putovanja. Ovi jezici imaju neke svoje osobenosti ali i zajedničku crtu: svi oni poseduju lepotu i misteriju izgubljenih jezika.

Dumi - Nepal

Naše putovanje možemo započeti u Aziji, u Nepalu, gde srećemo dumi jezik (Dumi). Govori ga otprilike oko 7 000 ljudi, ali svi oni govore još jezika, naravno. Ovaj jezik pripada sino-tibetanskoj porodici jezika i zastupljen je zajedno sa nepalskim jezikom, kao zvaničnim jezikom Nepala, u istočnoj regiji zemlje. Odrasli i starije stanovništvo ga koriste na poslu ili među prijateljima. Samo nekoliko porodica koristi dumi u komunikaciji sa decom, jer postoji pritisak institucija da se nepalski jezik koristi pod svaku cenu i svuda. Pa ipak se još mogu pronaći neki rečnici, gramatike, kao i nekolicina magazina i zbirke poezije.

Farski - Farska ostrva

Sada se selimo iz Azije u Evropu, tačnije na Farska ostrva (Danska) gde se govori severno-nemački jezik, farski ili ferojski jezik, i govori ga 60 hiljada ljudi. Iako Farska ostrva pripadaju Danskoj, farski jezik više liči na islandski ili norveški. Svi ovi jezici su poznati kao poprilično konzervativni i iz tog razloga se tvrdi da su slični sa staro-nordijskim jezikom (Old Norse), makar što se tiče gramatike. Farski jezik ima 29 slova, ali zadivljuje broj vokala, kojih ima 26 ukupno. Tokom 20. veka danska vlada je pokušala da nametne upotrebu danskog jezika, ali su stanovnici Farskih ostrva uspeli da sačuvaju svoje korene i farski jezik.

Sarsi - Alberta (Kanada)

Putovanje nastavljamo letom iz Evrope u Ameriku da bismo otkrili malu zajednicu od svega 170 ljudi (prema popisu iz 2011.godine) koja živi u Alberti, region na zapadu Kanade, i oni govore sarsi jezik (Sarcee). Ovaj jezik pripada domorodačkoj porodici jezika Atabaskan (Athabaskan), zastupljenoj u Severnoj Americi, a ova porodica takođe uključuje i dobro poznatu Navaho (Navajo) grupu.

PROČITAJTE JOŠ... Afroazijski jezici

Sarsi su potomci američkih starosedelaca. Živeli su u skladu sa prirodom i verovali su u mogućnost dostizanja natprirodnih moći kroz snove i medicinske objekte. Hrabrost i neporočnost su bile dve najcenjenije vrline. U 19. veku, njihovo pleme je imalo 1400 članova, ali taj broj se drastično smanjio usled bolesti koje su doneli kolonizatori iz Evrope. Preostali članovi plemena Sarsi danas žive u zatvorenoj zajednici, a mlađe generacije pokušavaju da se aktivno uključe u modernu zajednicu ali i da ožive neke od tradicionalnih načina života i kulture predaka.

Dahalik - Arhipelag Dahlak

Sledeća stanica: Eritreja, Afrika. U blizini grada Masave, u Crvenom moru, postoje tri ostrva koja čine arhipelag Dahlak, gde blizu 2 500 ljudi (prema popisu iz 2012.godine) govori dahalik jezik (Dahalik). Ovaj jezik pripada semitskoj grani afro-azijskih jezika, isto kao i jevrejski i arapski. Iako u originalu ne liči ni na jedan od njih, arapski uticaji su veoma vidljivi da čak neki ljudi misle da je Dahalik arapski dijalekat. Evropski jezici, a italijanski posebno, takođe su odigrali važnu ulogu, posebno na polju vokabulara.

Ono što je specifično za ovaj jezik jeste da ne postoje zapisi: sve tradicije i pesme se prenose usmeno. Šta više, on ne pripada ni grupi od devet jezika koji se vode kao zvanični jezici u državi Eritreji, jer u vreme sticanja nezavisnosti niko nije ni znao da ovaj jezik postoji. Pojedini lingvisti danas rade na dahalik rečniku, a lokalni zvaničnici se trude da predstave jezik i u školama, gde se svi predmeti trenutno uče na arapskom jeziku.

Tivi - Tivi ostrva

Naše putovanje završava na ostrvima Tivi (Tiwi), u blizini obale severne Australije. Prema popisu iz 2011. godine, 2 579 stanovnika ovih ostrva govori aboridžinskim jezikom zvanim tiwi. Specifičnost ovog jezika se ogleda u tome da je on izolovan jezik, odnosno ne pripada niti jednoj porodici jezika na svetu. Međutim, postoje određene sličnosti sa drugim australijskim aboridžinskim jezicima, posebno u broju, vrsti i izgovoru suglasnika. Danas tiwi podleže mnogim izmenama u svojoj strukturi usled uticaja engleskog jezika i kao potreba da se pojednostavi proces učenja za nove generacije. U isto vreme, ove izmene pomažu da jezik tiwi preživi kao i da ga govore mladji govornici.

Nadamo se da ste uživali u ovom lingvističkom putovanju kao i da ste ponešto naučili. Ovih pet jezika predstavlja samo mali broj jezika čiji se govornici bore za njihov opstanak. Bez obzira na to koliko govornika imaju, svaki od ovih jezika treba da bude otkriven, da se sazna o njihovoj prošlosti, o specifičnostima i da tako budu sačuvani.